Stinkstreek

Als Naatje Kok in de vroege ochtend op haar racefiets bij Koog aan de Zaan langs de cacaofabrieken demarreert en uit haar schaduw rijdt, schieten de waterlanders haar in de ogen.

‘Ik weet niet of de emoties komen door het verval dat ik om me heen ervaar, of door de doordringende lucht van de cacao, maar opeens zit de droefenis aan mijn bagagedrager geplakt.’

De zelfbenoemde voorzitterster van het comité DSDDO (Doe Stank De Das Om) ziet de teloorgang van alles nergens aanschouwelijker dan in de Zaanstreek. 'Vroeger stonden hier duizend windmolens' en alsof ik haar niet goed verstaan heb, roept zij, schreeuwt zij zelfs door de donkerbruine cacaodampen heen: ‘Hier stonden vroeger duizend windmolens en alles gebeurde op windenergie. Moet je nu eens komen kijken. Ik kom niet door de lucht heen en als je in Krommenie bent begonnen, waar de walm van de linoleumfabriek als een stanktapijt over de naburige dorpjes ligt, kom je in comateuze toestand in Zaandam aan.’

‘Sinds 1899 maakt men linoleum in Krommenie. De Nederlandsche Linoleumfabriek is inmiddels lange tijd onderdeel van het internationale Forbo concern. Alsof je de hele dag hebt geschilderd, alleen dan met de ramen en deuren dicht en je mond wagenwijd open. Een weeïge bouquet van alles doordringende latexmuurverf. Waarlijk misselijkmakend, ik raak er maar niet aan gewend. Daarna door de lucht van Engelse drop van Cacaofabriek Boon in Wormerveer, ook bekend van de niet te vreten koetjesrepen en inmiddels gesloopt, op weg naar Koog aan de Zaan.

‘Je bent blij dat je nog leeft als je in Zaandam aankomt in de gebakken koekjeslucht van Verkade. Van mij mogen ze de hele boel tegen de vlakte gooien of er appartementen van maken, heb ik nog liever’, zegt Naatje Kok hevig geëmotioneerd terwijl zij van pure boosheid haar fietsstuur uit de behuizing rukt en tot stomme verbazing van de omstanders in de Zaan gooit.

In Zaanstad hebben veel inwoners last van stank. Zo’n 43 procent van de inwoners in Zaanstad ervaart geurhinder. Ter vergelijking: in Nederland is dat gemiddeld vijf procent.