Op 2 april 1595 vertrokken de schepen Amsterdam, Mauritius en de veel kleinere maar snellere Duyfken van Tessel zuidwaarts. De organisatie was in handen van de voor deze expeditie opgerichte Compagnie van Verre. Hoofddoel was Batam, de grootste handelsplaats in de regio en vooral bekend als verkoopplaats van peper.
‘Eerzame en zeer delicate lieve schat, ik groet u hartelijk. Ik ben kloek en gezond, iets waarvoor ik God dank, en ik mag hopen dat het met u ook zo is. We gingen uit varen en algauw waren veel mensen zeeziek. Binnen een week begon iedereen te stincken, want vers water was niet meegekomen om jezelf eens lekker mee te wassen. Ons schip had vier latrines aan boord voor een paar honderd man. Met storm gingen alle luiken dicht en dan deed iedereen zijn grote boodschap waar hij maar kon en golfde de ontlasting over het dek. Als het mooi weer was werd er wel geschrobd en wierrook gebrand, maar het bleef een drijvende beerput.
Soo iedereen was naer bed ende toen liet eene gast een harde scheet en d’andere gast begon te lachen, soo iedereen moest lachen.
De bemanning at voornamelijk erwten, bonen, ingemaakt vlees, scheepsbeschuit en droog brood en verder weinig vers voedsel. Menig zeeman rammelden eerst eens duchtig met zijn brood tegen de wanden van het schip om de insecten er uit te kloppen. Sommige waren zo groot dat ze terug klopten. We dronken water en bier met onze tanden op elkaar om de wormen en ongedierte eruit te zeven. Elke ochtend aten we warme grutten met pruimen met boter of vet, ’s middags witte bonen met stokvis en ‘s avonds brood en één beker bier. De verveling was groot, maar af en toe werd er iemand in gesmeerd met pek of teer en bestrooiden we hem met veren. Als het zonnetje scheen dan verbrandde je en afkoelen met zout water veroorzaakte uitslag met enorme jeuk. Bij afwezigheid van zoetwater wasten we onze smerige kleren met pis. Op het schip barsten het van de ratten en insecten. Luizen waren een enorme plaag en menig pikbroek overleed aan de vlektyfus. Bedwantsen en kakkerlakken trokken in ganzenpas door je gespreide bedje en door al dat geteisem werden sommige bemanningsleden knettergek, waanzinnig of beide en sprongen over boord. Uiteindelijk kwamen we dan toch in de scheurbuikgordel. Deze ziekte ontstaat door gebrek aan fruit en groenten die op het schip niet aanwezig waren. We werden hier erg moe van en kregen zwart tandvlees waardoor onze tanden uitvielen en we hadden blauwe plekken en opgezwollen buiken, alsof we op uitscheuren stonden.
Benoudtheydt op de borst, pijn en snijdinghe in de buik, blauwe vlekken, swelling aan de beenen, sterke coors, bedorve tandvlees, groote dorst en een droge beslaghe tong, bloedige fluymen en wonden waaruyt bloedige stinkende etter vloeyen.
Ik was blij toen Tafelberg, Kaap de Goede Hoop, in zicht kwam. We namen groenten, vlees en water in en verdwenen met frisse tegenzin naar onbekenden oorden en werden de Indische Oceaan opgeblazen.’
Wordt vervolgd.
- Login om te reageren
- 13 weergaves